بعد از تو / پایان یک زن / نقد فیلم سینمایی / ساخته فرهاد نجفی

بعد از تو / پایان یک زن / نقد فیلم سینمایی بعد / ساخته فرهاد نجفی

بعد از تو به کارگردانی فرهاد نجفی آینه شکسته ای است که با مسئله رابطه سعی در بازسازی مشکلات جامعه دارد . مهمترین وظیفه چنین فیلم هایی پرهیز از هرگونه گرایش فکری و جنسی است . در این فیلم کارگردان ناخواسته چهره ضعیفی از شخصیت زن و همچنین مرد در جامعه ایرانی ساخته است . باید به این نکته اشاره کنم که بهرام بیضایی با «سگ کشی» مسئله بزرگی از زنانگی و عدم توجه به آن در جامعه ایران را مطرح می کند اما متاسفانه آثاری همچون «بعد از تو» تنها در نمایش بُغض و خشم یک زن گام برداشته اند و از قدرت انسانی او طرحی ایراد نمی کنند .

سوال

اول این نکته را اشاره کنم که سینما هرگاه جبهه خاصی نسبت به جنسیت ، ایمان و یا سیاست بگیرد از حوزه جهان شمولی و انسانی خارج می شود . البته که در فیلم نامه «بعد از تو» دیالوگ ها کاملا از دل جامعه بیرون آمده است اما عملکرد قصه با یک پایان بندی غافلگیر کننده ابدا خوب نیست . مینا وحید در نقش لیلا از همسرش جدا شده و اکنون پشیمان است اما فرهاد همسر وی … . سوال اساسی این جا است که چگونه یک مرد می تواند زنانگی های یک زن در جامعه ایرانی را به تصویر بکشد ؟ هرگاه مسئله ای از زنان در سینما مطرح می شود ناخواسته پای فمینیست و چنین دیدگاه هایی بی هیچ باور قلبی به میان می آید . در یک کلام باید بگویم که فیلم «بعد از تو» نه توانایی مطرح ساختن تنهایی یک زن در جامعه ای همچون ایران را دارد و نه تصویر درستی از او به نمایش می گذارد . در پلان پایانی فیلم می بینیم که لیلا خود را از پشت بام یک آپارتمان بر روی ماشین دوست فرهاد ، امیر علی ، می اندازد . در سکانس های ابتدایی رابطه ای که میان لیلا و امیر علی شکل می گیرد بازی با شعور مخاطب است . بیننده هرچه بیشتر از قصه دستگیرش می شود بیشتر نسبت به مولف بدبین خواهد شد . چرا که مولف برای ساخت یک ساختار ذهنی ، مقادیر اجتماعی و رئالیته داستان را جابجا کرده است . نقد بزرگی که بر این فیلم وارد می شود آن است که چگونه لیلایی که برای انتقام از مهرداد به سراغ پدرش و دوست او می رود ، در خانه دوستش مواد مخدر کار می گذارد ، پلیس خبر می کند و برای گرفتن فیلم ها و عکس ها در تلاش است به یک بار دچار غلیان احساسات شده و می خواهد با تیغ جراحی دستش را ببرد . منطق فیلمنامه اجازه طرح چنین داستانی را به مولف نمی دهد اما مولف حتی فیلمنامه خود را دور زده است .

خودکشی

فرهاد نجفی در فیلم «بعد از تو» می خواهد با عوام فریبی یک زن مبارز بسازد که مغلوب احساسات می شود . دوربین بازیهای جذابی با زوایای ماشین دارد و در سکانس های یادآوری خاطرات بازی نماهنگ گونه قابل قبولی ارائه می دهد اما اگر دیالوگ ها را از فیلم نامه حذف کنیم در آن صورت موسیقی کارن همایونفر و سکانس های بجا مانده داستانی دیگر را ارائه می دهند . همچنان باید یادآور آن جمله هیچکاک شد که فیلمی ساختار قدرتمند دارد که اگر صدا را از آن بگیریم همچنان داستان ادامه داشته باشد . خودکشی پایان فیلم هرچند سخت قابل پیش بینی باشد بسیار بد و نگران کننده است  . فیلم به دو بخش انتقام گیری ،رجوع به احساسات گذشته و ایثار در راه عشق تقسیم می شود که این دو بخش حتی با وجود دوستی مانند امیرعلی که باعث تخریب زندگی لیلا و فرهاد شده و یا مهرداد که متجاوزانه با لیلا رابطه برقرار می کند ، به هم مربوط نمی شوند . تعلیق به وجود آمده در فیلم به خاطر جذابیت جنسی ناآگاهانه است که تولید شده . اینسرت های دوربین ، پارتی ها و … ، همه خبر از عدم شناخت احساسات جنسی در جامعه ایرانی می دهد . جامعه ای که در نفس و وجدان ایراد دارد . تماشای فیلم «بعد از تو» می تواند تجربه خوبی باشد به شرط آنکه بیننده به این باور برسد که این زن برای حقش در جنگ است نه سرخورده و مغلوب احساسات .

نویسنده : علی رفیعی وردجانی