نقد رمان

هذیان هملت به کارگردانی رهام بحیرایی و نویسندگی محسن رهنما از ۲۷ فروردین ساعت ۱۸ در سالن تماشای تالار هنر به روی صحنه می‌رود. قبل از آنکه به تحلیل این نمایش بپردازم باید این نکته را یادآوری کنم که قرار نیست مثلا منی که خیلی بهم حال داده‌اند و اسمم را زده‌اند مدیر رسانه از اثر ایراد نگیرم یا از روی دوستی و رفاقت هم که شده از کار خوب بگویم و برای آن مداحی کنم؛ از همین رو باید به چالش‌های عمیقی که در متن وجود دارد و همچنان متن را یک مانیفست برای خودبزرگ‌بینی می‌بینم اشاره کنم. این مانیفست که اسمش مونولوگ شده در نمایشنامه مخاطب را از چند زاویه مورد تهاجم قرار می‌دهد. اول معلوم نیست چرا در دل روایت شکسپیری و دانمارکی خود روی به هدایت و «بوف کور» آورده و درام را برای ایرانیزه کردن شبهه‌وار پیش می‌برد؟ و…

دون ژوان به کارگردانی صبا نساج‌پور که تا ۶ اسفند ماه ۱۴۰۲ در مجموعه فرهنگی هنری فرشچیان ساعت ۱۹ به روی صحنه می‌رود، یک اثر کلاسیک منطبق با ذائقه‌ی ایرانی و شرافتمندانه است. در بسیاری از نمایش‌هایی که در ایران، مشخصا اصفهان، با اسم برداشت، اقتباس و یا هر عنوان دیگری به روی صحنه می‌روند، این مهم در نظر گرفته نمی‌شود که تا چه میزان مخاطب ایرانی ممکن است با فرهنگ غربیِ اثر، هرمونوتیک برقرار کند و در درجه بعد این فکت نادیده گرفته خواهد شد که اثر اقتباسی چه میزان به درد امروزِ جامعه می‌خورد. واقعیت آن است که باید اعتراف کنم امروزِ جامعه ایران همین است. دخترهایی که فریب ظاهرسازی دیگری جهت ارضای نیاز روانی و نه فقط جسمانی را خواهند خورد و…

هتل بعدی نمایشی از امیرمسعود میرمجربیان، تئاتری فرامتن است که اُبژه‌های مینیمالیستی درون خود دارد. انتخاب و اجرای مارتین مک‌دونا سخت است؛ چرا که کلام و روابط فرهنگی نویسنده تطبیق ناپذیر در مواجهه با فرهنگ ایرانی عمل می‌کند. وفاداری به متون مک‌دونا بخصوص «مرد بالشی» که میزان مواجهه آن چه در اجرای نقش مروین، با بازی تحسین برانگیز مجید بدیع‌زاده، چه در مفهوم زیباست. بدون شک بدیع‌زاده بهترین بازیگر این نمایشنامه است و البته امیر اصفهانی، که من معتقد بودم برای نقش مناسب نیست، مونا ابوشهاب و صادق رضازاده نیز به اجرا جان می‌دهند اما نمایشنامه به‌گونه‌ای است که گویی برای بدیع‌زاده نوشته شده و…

پاسیو به کارگردانی سید سعید دخیل علیان تا ۲۷ بهمن ساعت ۱۸ در تالار هنر اصفهان به روی صحنه می‌رود، نمایشی واضح برای زمان است و هیچ زمانی بدون داستان نخواهد بود. اریک امانوئل اشمیت فرانسوی جهان هولوگرافیک را خوب می‌شانسد و با همین دید توانسته چنین نمایشنامه‌ای خلق کند اما مسئله اینجاست که تا چه میزان چنین جهانی به فرهنگ ایرانی مرتبط است؟ مسلما پاسخ صفر است چرا که اصلا متوجه آن نخواهیم شد چرا الکساندر با دو نفر در رابطه است؟، و به نوعی این روابط تنها با لهجه اصفهانی و…

در دورانی زندگی می‌کنیم که سیاست، رویکرد ما به روابط انسانی و حتی خَلقی را تحت تاثیر خود قرار داده است و در این وانفسا نمی‌شود تفکری را نقادانه یا احیانا تولیدکننده یک جریان قرار داد. با توجه به صحبت با عوامل نمایش در اصفهان باید بگویم که وقتی ما نمایشی نداریم، طبیعتا منتقدی هم نخواهیم داشت. این نمایش نداشتن به این صورت است که مثلا فلان کارگردان می‌گوید: من برای نمایش خود محدوده مخاطب تعریف می‌کنم و شاید اگر برای بلند کردن برخی لوازم صحنه‌ هم نبود از مردان در پشت‌ صحنه کمک نمی‌گرفتم. نگاه جنسیت زده به نمایش حتی اگر احتمالا فیمینیستی هم نباشد و…

سکو به نویسندگی و کارگردانی مصطفی شیرخانی که تا ۲۳ دی‌ ماه ۱۴۰۲ در مجموعه فرهنگی فرشچیان اصفهان به روی صحنه می‌رود، به اندازه یک نسل شریف و بی‌ادعاست. مهم‌ترین وجه متمایز این نمایش از دیگر آثار حاضر در روی صحنه بی‌ادعا بودن و زبان جامعه را شناختن است و از همه مهم‌تر آنکه می‌بینیم کارگردان در پایان آرزو می‌کند از تعداد زندانیان کم شود و به تعداد هنرمندان اضافه. ما مسئله در این نمایش می‌بینیم. مسئله‌ای که ادعای روشن‌فکری به اندازه کامو یا بکت ندارد و اندازه‌ی خود را در اجرا می‌داند. این مسئله داشتن از قصه داشتن نشات می‌گیرد. اندوه بزرگ من این بود که چرا همچون نمایشی به اندازه لیاقتش از آن استقبال نشده و تعداد اندکی که بیشتر آنها هم تئاتری بودند به تماشای اثر نشستند و…