نقد فیلم برادران سیسترز/The Sisters Brothers/برادران همیشه خواهر 

سینمایی «برادران سیسترز» به کارگردانی ژاک اودیار یک اثر بدیع در قاموس درام های روانشناسانه است. این فیلم که بر اساس رمانی با همین نام نوشته پاتریک دوویت ساخته شده است، پیچش های شخصیتی والای انسانی را از یک روح سرکش به انسانیت و از جاه طلبی به آرامش الصاق می کند. در واقع درام «برادران سیسترز» یک درام خانوادگی است که بعضا چهره ژانر وسترن به خود می گیرد و آدم هایی را نقاشی می کند که در جست و جوی طلا خود را به آب و آتش خواهند زد، اما غافل از این که طلا در خود و خانوادشان نقش بسته است .
مثل دو خواهر
عنوان این اثر سینمایی چهره ای از احساسات برادرانه را به تصویر کشده است که همه جوانب انسانی را در بر می گیرد. باید اعتراف کنم که فیلم شخصیت های داستان را بیش از آن که تعریف کند، تمجید می کند و همین امر تا حد والایی باعث سرخوردگی مخاطب خواهد شد. چارلی (عضو کوچکتر) پدر را می کشد و ایلای (عضو بزرگتر) با این حسرت زندگی می کند که چرا خود این کار را نکرده، این موضوع نمایانگر عقده ادیپی است که در زیرلایه های نظام خانواده جای گرفته (اشاره به لحظه پایانی که مادر دو برادر را به طرز عاشقانه در آغوش می گیرد) و آیینه ای از خانواده های امروزی است که کماکان در ناآگاهی از نیازهای روحی روانی فرزندانشان به سر می برند. این برادران بیش از آنکه شخصیت خود را به نمایش بگذارند، برای دیگری وجهه کمیک و تا حدی قهرمانانه به خود می گیرند. هریک از دیگری در برابر ناملایمات راه پرفراز و نشیبی که پیش رو دارند (برای کشف طلا در رودخانه) حفاظت می کند. مسئله اساسی مولف در برداشتی که از این رمان داشته است، بر سر خانواده ای بوده که فقدان فرزند دختر (خواهر برای برادران) را به دوش می کشد و این مسئله به اساسی ترین مقوله درام روانشناسانه این اثر تبدیل شده است. حکایت از زندگی های امروزی که قالب کوچکتر به خود می گیرند و با استفاده از زمان سینمایی مخاطب را به سال های ۱۸۵۰ برمی گرداند یک امر بدیع است. یعنی مولف با هوشمندی توانسته قسمتی از اهمیت خانواده را در جوامع امروزی نمایش دهد بدون آنکه از جوامع امروزی سخنی به میان آورد و اعجاز سینما در این مسئله خلاصه می شود: زمان. زمان در سینما همواره حال استمراری به خود می گیرد؛ کما این که اگر این زمان به درستی از سوی مولف رعایت شود، هر داستانی می تواند تاثیر بسزایی داشته باشد (فارغ از الگوهای منفی و یا مثبت) . در این اثر زمان مخاطب را به تاریخ و یا گذشته تلخ گره می زند. گذشته ای که به خودی خود شکل اندوهباری ندارد، اما در لحظه ای که ایلای برای برادر خود خوابی که از پدرشان دیده تعریف می کند، این اندوه نمایان می شود. شکل کمدی واری که مولف برای این اثر برگزیده به درستی کارکرد انسانی به خود می گیرد. برادران بدون چروکیدن پیشانی از مسائل عبور می کنند و این مخاطب است که در برابر رویدادها از خود واکنش اندوهبار نشان می دهد. روابط خواهرانه واری که این دو برادر در پیش می گیرند، حاکی از یک سرخوردگی بزرگ است و البته که نمایان نشدن این سرخوردگی بزرگ تا انتها برای مخاطبی که رمان را مطالعه نکرده باشد، سوال بی جواب باقی خواهد ماند و این ضعف عمیق اثر است، اما از آنجا که سینما این روزها نگفته های بسیاری را در دامان خود پرورش داده است، این ضعف را به قوت روانشناسانه اش می بخشم .
فضا و عمق
سینمایی «برادران سیسترز» علاوه بر این که از تمرکز بر روابط انسانی وام گرفته است، لوکیشن های مهاجر طلب را نقد و تجزیه می کند. راهی که این دو برادر برای رسیدن به گروه دو نفره دیگر طی می کنند، در ظاهر راه بسیار سهل و همواری است که آنان به سختی پیموده اند، اما در باطن عبور از دهکده ای که رئیسش یک مرد زن نمای ظالم است سخت ترین کاری است که برادران با خنده می گذرانند و از آن بالاتر با کشتن مرد زن نما پیام شادی آوری به جامعه آن جغرافیا می رسانند. این دو برادر هم منجی زندگی خود می شوند (بدون آنکه آگاهانه به این مسئله بپردازند) و هم منجی زندگی دیگران (این امر یک اتفاق آگاهانه است ) . تقدیر این دو برادر را به خانه مادری شان باز می گرداند و گروه دو نفره دیگر را هلاک می کند و اتفاق آگاهانه این دو برادر را منجی مرزهایی می کند که برای رسیدن به هدف جاه طلبانه خود انتخاب کرده اند. نکته اساسی تر این است که این دو برادر از رئیسی فرار می کنند که چندی پیش مرده و آن دو بی خبر از این اتفاق هستند. گروهی که آنان را به این بهانه تعقیب می کند، با شکست مواجه می شود و هنگامی که این دو برادر از این قضیه مطلع می شوند، واکنش کمدی گونه ای از خود به نمایش می گذارند. برادر بزرگتر با مشت امتحان می کند که رئیس، خود را به مردن نزده باشد؛ در صورتی که خانه او – تابوت – خدمه و اتمسفر نشان می دهد که رئیس مرده است. تلفیق یک درام خانوادگی با مضامین روانشناسانه و ژانر وسترن کمی دور از ذهن به نظر می رسد، اما این فضا و عمق دیدی که مولف برای مخاطب با استفاده از ابزار این ژانر به وجود می آورد، نوآوری قابل ستایشی است که سینما را میعادگاه آشتی مخاطب با خانواده و محکم کردن روابط کرده است. وزنه سینمایی این اثر ژانر وسترن مابانه آن است و مفهوم سینمایی آن که از فرم دراماتیک نشات می گیرد، روابط برادرانه ای است که همه نیازهای بدیهی انسان برای زندگی را شامل می شود. اگر چه این رابطه نه در این اثر و نه به هیچ شکل و شمایل دیگری نمی تواند پاسخگوی نیازها باشد، اما تلاش خود را کرده است و اهمیت روابط ژنتیکی و خونی را میان انسان ها نمایان می کند. سینمایی «برادران سیسترز» اثری است که مخاطب را با دنیای خانوادگی آشتی می دهد و برای ترمیم و ساختن آن ترغیب می کند. یک دارم روانشناسانه که پایه های وسترن به خود گرفته و حال از برادرانی حرف می زند که تنهایی خود را با یک دیگر تقسیم کرده اند. این برادری تا ابد پایدار خواهد ماند .

چاپ شده در روزنامه بانی فیلم / علی رفیعی وردنجانی