روی صخره ها / درباره سینمایی روی صخره ها / سوفیا کاپولا
روی صخره ها تازه ترین اثر سوفیا کاپولا است . فیلمی شریف که از برداشتن سنگ بزرگ پرهیز می کند و با کوباندن سنگ کوچک به یک نقطه در شیشه کدر آن سوی مسئله را آشکار کرده است . فیلم به همان اندازه که نرم و لطیف رشد احساس شک را در دل یک خانم که علاقه مند به فرزند و همسر خود است نمایش می دهد نجابت و اصالت خاصی دارد . کارگردان در «روی صخره ها» ثابت می کند برای ساخت یک اثر تاثیر گذار لازم نیست دوربین را به پره های پنکه سقفی بست همین که زاویه ای مناسب برای نمایش احساسات کاراکتر انتخاب شود کافی است .
مشکوک
فیلم از همان ابتدایی ترین پلان های خود وضعیت موجود در داستان را روشن می کند اما آنچه در داستان تعلیق به وجود آورده و حس کنجکاوی را در بیننده افزایش می دهد کلیشه است . بسیاری از مخاطبان جدی سینما پس از دیدن سه سکانس ابتدایی فیلم متوجه انتهای آن می شوند اما به قدری زبان فیلم ساده ، انسانی و اخلاقی است که تماشای آن تا انتها لذت بخش است . خانمی به همسر خود شک کرده چرا که می پندارد کسل کننده شده و دیگر آن جذابیت ابتدایی را ندارد و مجموعه ای از چنین تفکراتی باعث شده ذوق نوشتن او که یکی از مهمترین بخش های زندگی خصوصی اش است از بین برود . مولف در یک اثر هنری رد پاهایی از خود به جای می گذارد و سوفیا کاپولا در «روی صخره ها» با اشاره به نویسندگی یک خانم خانه دار خود را بروز داده است . در واقع اگر مولف با یکی از کاراکتر ها و ویژگی های درونی اثر هنری نسبتی برابر نداشته باشد فرم فاقد زبان و بیان خواهد شد . فیلم از نظر جامعه شناسی کارکرد ویژه ای دارد . از جمله سائق های مشترکی که بین اکثر فرهنگ ها دیده می شود و میان آمریکایی ها و ایرانی ها چنین است شکل ابراز درونیات و نگرانی ها برای دیگری است . می بینیم که مادر خانه برای بازگرداندن فرزندش از مدرسه در انتظار زنگ پایانی است و خانمی با آب و تاب از موقعیت ها و روابطش در زندگی برای او تعریف می کند . این تعاریف خود نیروی محرکه ای می شوند برای پرورش احساس شک در دل یک خانم . از سوی دیگر پدری که از همان ابتدا نریشن او را می شنویم که می گوید تا پایان عمر مرد اول تو خواهم بود دائما در حال جاسوس بازی است و با تهیه عکس ها و گذاشتن مراقب برای داماد خود به این احساس کشنده دامان می زند .
استحکام
قانون نانوشته ای که می تواند یک رابطه را محکم تر کند مرتفع شدن مسئله ای به شکل سوء تفاهم است . هنگامی که آقا یا خانم زن به یک دیگر شک می کنند در هرزمینه یا به هر دلیلی اگر این شک تبدیل به ندامت و شرمندگی در برابر دیگری شود ناخودآگاه اعتماد افزایش یافته و پایه های آن رابطه مستحکم می گردد . این مسئله به طور زیبایی در فیلم «روی صخره ها» بیان شده است . اعتماد پایدار خانم خانه دار به همسر خود را در رویایی پایانی با پدری که با همه اشتباهاتش در مورد دامادش سعی داشت حال فرزندش را خوب کند ، باعث شده فیلم نجیب و شریف باشد . در گفت و گوهایی که بین خانم ها شکل می گیرد نکته مهمی نهفته . گفت و گوها عموما جنبه خاله زنکی خود را پنهان می کنند . کاراکتری که سوفیا کاپولا از مادر یک خانه می سازد بسیار دوست داشتنی و ایده آل است . به حدی که فیلم به شدت ترویج دهنده خانواده و تشکیل آن را در دنیایی می دهد که انسان ها به دنبال چنین شک های کوچک در روابط خود می گردند تا همه چیز را تمام کنند . نکته مهم در آثار سینمایی که یک خانم کارگردان آن بوده این است که در جوامعی مانند ایران زنان شعارها ، آزادی و برابری خواهی شان و … را در فیلم تبدیل به زیرلایه های متن فیلم نامه می کنند در صورتی که در اجتماعی مانند آمریکا زنان اهمیت خانواده داشتن و خانواده دوستی را بنیان فیلمنامه قرار می دهند . چنین ابژه ای حاصل محدودیت ها است . محدودیت هایی که خود جامعه برای جنسیت یا تفکر در نظر می گیرد . تماشای فیلم «روی صخره ها» به شدت حال خوب کن و لذت بخش است و مخاطب را دعوت به خانواده دوستی می کند .
نویسنده : علی رفیعی وردنجانی