روح / به خاطر یک برگ / انیمیشنی که حال بیننده را خوب می کنند
روح تازه ترین ساخته پیت داکتر اثری شگرف و هنرمندانه است . بزرگترین قدرت انیمیشن نسبت به سینما در ایجاد مضمون است که مولف در این اثر بیشترین بهره را از آن برده . «پیت داکتر» در اثر گذشته خود «ظاهر و باطن» سفری عمیق به دنیای ماورایی و فرافیزیکی داشت و این بار با تکیه بر فلسفه زندگی اثری تولید کرده سراسر انگیزه بخش و امیدوار کننده که این روزها بسیار به آن نیازمندیم .
به خاطر زندگی
یک نوازنده پیانو جاز که به تدریس مشغول است و پس از راه یافتن به یک گروه موسیقی از خوشحالی در خیابان پرسه می زند درون چاه می افتد و روح از بدن او جدا می شود . او که اکنون شوق فراوانی برای نواختن در آن گروه دارد نمی خواهد به زندگی خود بر روی زمین پایان دهد به همین دلیل در دنیای ارواح مبارزه می کند تا به زمین برگردد و … . در انیمیشن «روح» بیننده با دو بُعد انگیزشی روبه رو است . بُعد شخصی و بُعد عمومی . اولی بسیار شکننده بوده و پس از تجربه شدن از بین می رود . اما در بُعد عمومی که همراه با ایثار برای دیگری است انسانیت به حداکثر خود می رسد و علاوه بر تعالی سازی اهداف در بالابردن جایگاه اجتماعی نقش موثری دارد . هنگامی که روح اشتباهی وارد جسم نوازنده جاز می شود . او جسمش را از بیرون می بیند . نگاه از بیرون همواره می تواند شخصیت را نسبت به خود متقاعد کند . در روانشناسی بدترین اتفاق ممکن هنگامی رخ می دهد که انسان رو به آیینه می ایستد و از آنچه می بیند احساس ناراحتی می کند . چراکه دارد خود را از درون ، درون یک جسم بازگرداننده می بیند . اما اگر به دیگران بگوییم که درباره ما صحبت کنند ، با تعاریفی روبه رو می شویم که شاید تعارفات اجتماعی به نظر برسند اما حقیقت دارند . در این انیمیشن مولف با انباشت تجربه ای که از آثار قبلی داشته توانسته میزان درک از سوی بیننده را تا حد بالایی افزایش دهد . البته که خاصیت انیمیشن ساده گویی و خاطره سازی است اما تداعی خاطرات کوچک در قالب یک یادآوری انسانی توانسته پلی محبت آمیز میان انسان و روان خود باشد . انسانی که خود را شکست خورده و ضعیف می داند اما اگر بهانه های کوچک و لذت های زیستن در زمین را برای او شمارش کنیم شاید با رقص برگی در حال افتادن بر سنگ فرش خیابان عاشق زندگی شود .
ایثار
بزرگترین کاربرد فرهنگی یک اثر هنری تبلیغ اداب زیستن است . هنگامی که روح اشتباهی باقی مانده نوشیدنی را از زیر صندلی مترو بیرون می کشد و از آن استفاده می کند با واکنش سریع گربه که روح انسانی را در خود دارد روبه رو می شود . چگونه با هنر می شود فرهنگ سازی کرد ؟ هنگامی یک اثر نمایشی می تواند کاربرد فرهنگی داشته باشد که مفهوم فرهنگی در دل آن رسوخ کند . در انیمیشن «روح» مفهوم هم اجتماعی است و هم شخصی . اجتماعی آن را در پلان مترو می توان مشاهده کرد که البته این کوچکترین مثال از داستان است و شخصی آن را در ایثار و از خودگذشتگی نوازنده پیانو با حس گرفتن از برگ و نواختن موسیقی برای سفر به عالم مُثُل دید . از دیگر ویژگی های این انیمیشن به انتخاب کاراکتر ها و رنگ ها می توان اشاره داشت . کاراکترها سیاه پوست هستند و رنگ ها به گونه ای عمل می کنند که سیاهی پوست آنان دلیل بر یک امتیاز شعاری در داستان نباشد . از نظر زیبایی شناسی اگر چهره سیاه پوستان سفید بپنداریم قطعا زیباترین ظاهر ها را می توان در میان آنان دید . کاری که این انمیشن به خوبی از پس آن بر آمده ترکیب رنگی است که با استفاده از آن این زیبایی را بدون جایگزین کردن رنگ سفید بر چهره توانسته نمایش دهد . تماشای انیمیشن «روح» بیش از هر اثر نمایشی دیگری می تواند حال بیننده را خوب کند . بیننده ای که شاید همه چیز داشته باشد اما حاضر است همه چیز را بدهد تا به سال قبل بازگردد .
نویسنده : علی رفیعی وردنجانی